Στο Λονδίνο με το Smart ed
Unplugged!«Ξεμπριζώνουμε» το ηλεκτρικό Smart και αλωνίζουμε νυχθημερόν το κέντρο του Λονδίνου.
«ΠΟΙΟΣ σκότωσε το ηλεκτρικό αυτοκίνητο;», με αυτόν τον τίτλο το περίφημο ντοκιμαντέρ του Κρις Πέιν κατήγγελλε την GM επειδή απέσυρε από την κυκλοφορία το EV-1, το πρωτοποριακό σπορ ηλεκτρικό όχημα που παρουσιάστηκε το 1996. Αν η GM όντως ευθύνεται για το θάνατο του ηλεκτρικού αυτοκινήτου, θα έλεγε κανείς ότι περισσότερο έχει να κάνει με την εφεύρεση της... μίζας, που τοποθετήθηκε για πρώτη φορά σε μοντέλο της το 1912. Έτσι, η χρήση του κινητήρα εσωτερικής καύσης στα πρώτα βήματα του αυτοκινήτου κατέστη πιο πρακτική, κρίνοντας ουσιαστικά τη μάχη απέναντι στα ηλεκτρικά οχήματα της εποχής.
Τώρα, σχεδόν 100 χρόνια μετά, η ηλεκτροκίνηση επανέρχεται, κατά βάση μέσα από υβριδικές προτάσεις, αλλά η ανάγκη για αυτοκίνητα μηδενικών ρύπων αναμένεται σταδιακά να οδηγήσει τους κατασκευαστές στην παραγωγή αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων.
Μέχρι σήμερα τέτοιες απόπειρες γίνονται κυρίως από μικρούς κατασκευαστές. Ωστόσο, ήδη αρκετές αυτοκινητοβιομηχανίες μετρούν τις δυνάμεις τους στη συγκεκριμένη τεχνολογία μέσα από δοκιμαστικά προγράμματα.
Τι fortwo;
Από σχετικές έρευνες έχει αποδειχθεί ότι τα αυτοκίνητα που κινούνται στο κέντρο μιας πόλης κατά μέσο όρο μεταφέρουν 1,2 επιβάτες. Το γεγονός αυτό οδήγησε κατά τη δεκαετία του ’70 στη δημιουργία των πρώτων διθέσιων οχημάτων, που όμως ποτέ δεν αποτέλεσαν ολοκληρωμένες προτάσεις. Μέχρι που εμφανίστηκε το Smart fortwo. «Αν δεν είχαμε σήμερα το Smart, θα έπρεπε να το εφεύρουμε!» υπερηφανεύεται η εταιρεία. Αναμφίβολα, πρόκειται για ένα επιτυχημένο project, που ύστερα από 10 χρόνια μετρά 1 εκατ. πωλήσεις σε 38 χώρες. Αν υπήρχαν περισσότεροι μιμητές αυτού του φιλικού προς το περιβάλλον τετράτροχου, τότε τα μποτιλιαρίσματα θα ήταν πιο ήπια, ενώ μικρότερη θα ήταν και η επιβάρυνση προς το περιβάλλον. Απόδειξη το (απαγορευμένο στη χώρα μας, και δε θα σταματήσουμε να το επισημαίνουμε!) πετρελαιοκίνητο cdi των 45 ίππων, που εκπέμπει μόλις 88 γρ./100 χλμ., γεγονός που το καθιστά το καθαρότερο και οικονομικότερο αυτοκίνητο παραγωγής. Αυτό δεν εμπόδισε την εταιρεία στην επιδίωξή της για τη δημιουργία ενός απόλυτα φιλικού προς το περιβάλλον οχήματος, δηλαδή ενός Smart μηδενικών ρύπων. Σύμφωνα με την υφιστάμενη τεχνολογία, αυτό σήμερα μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω ενός αμιγώς ηλεκτρικού συστήματος προώθησης. Η πρόθεση για την κατασκευή του Smart ed (electric drive) ανακοινώθηκε το καλοκαίρι του 2006, ενώ το Δεκέμβριο του 2007 κατασκευάστηκε το πρώτο από τα συνολικά 100 αυτοκίνητα που προέβλεπε αυτή η δοκιμαστική φάση του προγράμματος, με την προοπτική το 2012 να μπει σε κανονική παραγωγή.
Δοκιμαστική, γιατί πρέπει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά τα δύο βασικά προβλήματα των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, το υψηλό κόστος και η αυτονομία.
Με δεδομένο το πρώτο, είναι εύλογο το ερώτημα αν η δημιουργία του ηλεκτρικού Smart αποτελεί απλώς μια επίδειξη οικολογικής ευαισθησίας της εταιρείας ή τελικά σκοπεύει να βγάλει χρήματα από αυτό το project. «Στόχος μας είναι το ηλεκτρικό Smart να είναι κερδοφόρο, αλλιώς η Διοίκηση θα μας διώξει!» μας επισήμανε χαριτολογώντας ο Πιτ Μος, υπεύθυνος Μάρκετινγκ του Smart electric drive, που συναντήσαμε στο Λονδίνο.
Γιατί στο Λονδίνο; Γιατί η Αγγλία είναι η χώρα που επελέγη (παρ’ ότι πολλές άλλες είχαν εκδηλώσει ενδιαφέρον) για το αρχικό πρόγραμμα αξιολόγησης. Για δύο λόγους. Ο ένας έχει να κάνει με το γεγονός ότι το κινητήριο σύνολο του ηλεκτροκίνητου Smart σχεδιάστηκε και κατασκευάζεται στη Μ. Βρετανία από τη Zytek Automotive, με έδρα το Λίτσφιλντ. Ο άλλος αφορά τα σημαντικά κίνητρα που δίνει αυτή η χώρα στη χρήση τέτοιων οχημάτων (μεταξύ άλλων, προσφέρεται σημαντική φοροαπαλλαγή στους υπαλλήλους που επιλέγουν ηλεκτρικό εταιρικό αυτοκίνητο, δωρεάν στάθμευση σε ορισμένα σημεία κτλ.), έτσι που εν μέρει να μπορεί κάπως να αντισταθμιστεί το υψηλός κόστος τους. Και, όταν αναφερόμαστε σε κόστος, στην περίπτωση των 100 Smart ed που διατέθηκαν σε εταιρείες και δημόσιες υπηρεσίες έχει να κάνει με αυτό της 4ετούς χρονομίσθωσης (με μηνιαίο μίσθωμα 375 λιρών), αφού το αυτοκίνητο δεν πωλείται.
«Περιμέναμε ότι αρχικά ενδιαφέρον θα εκδηλωνόταν μόνο στο Λονδίνο, μιας και για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα υπάρχει απαλλαγή των διοδίων εισόδου στο κέντρο της πόλης (8 λίρες την ημέρα), όμως περίπου 40 αυτοκίνητα διατέθηκαν σε ακόμα επτά πόλεις» σχολίασε ο Τομ Μόρισον-Τζόουνς, υπεύθυνος του Smart ed project.
Οι 4ΤΡΟΧΟΙ είχαν την ευκαιρία στο παρελθόν να πάρουν μια μικρή γεύση από το αυτοκίνητο, αλλά όχι και να ζήσουν μαζί του. Το γραφείο Τύπου της ελληνικής αντιπροσωπίας έσπευσε να ικανοποιήσει το αίτημά μας, και νά ’μαστε στη βρετανική πρωτεύουσα όχι για ακόμα μία σύντομη βόλτα, αλλά πρόθυμοι να γευτούμε το συναίσθημα του «range anxiety», του άγχους δηλαδή που σου προκαλεί η ιδέα ότι μπορεί να μείνεις ξεφόρτιστος καταμεσής του δρόμου... Και δε θα μπορούσε να βρεθεί πιο ιδανική ημέρα για την αξιολόγηση των δυνατοτήτων του Smart ed από αυτήν της άφιξής μας στο Λονδίνο, η οποία συνέπεσε με την απεργία στο Μετρό. Ακόμα και η μποτιλιαρισμένη Κηφισίας, συγκρινόμενη με τους δρόμους της βρετανικής μεγαλούπολης, θα έμοιαζε εκείνη την ημέρα με λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας!
Μαθήματα οικολογίας
Χρειάστηκαν σχεδόν δύο ώρες για να μεταβούμε από το αεροδρόμιο στο σχολείο Ροσέλ, όπου θα μας περίμενε το αυτοκίνητο, 4 μίλια ανατολικά από το κέντρο της πόλης. «Πάλι καλά, χθες για την ίδια διαδρομή μου πήρε 4,5 ώρες!» σχολίασε ο οδηγός μας. Εκεί, στο παλιό, τούβλινο κτίριο, η εταιρεία είχε στήσει ένα μίνι event, που, μεταξύ άλλων, περιλάμβανε μαθήματα οικονομικής οδήγησης, τα οποία φυσικά έχουν την ίδια εφαρμογή, ανεξάρτητα με τον τύπο του κινητήρα κάτω από το καπό. Στην προκειμένη περίπτωση, τη θέση του κινητήρα εσωτερικής καύσης είχε καταλάβει ένας ηλεκτροκινητήρας 30kW (41 ίππων), ο οποίος παίρνει ενέργεια από μια μπαταρία νατρίου-χλωριδίου του νικελίου που βρίσκεται κάτω από τους επιβάτες και επιβαρύνει την κατασκευή με 134 κιλά. Στην επόμενη γενιά του Smart ed θα υιοθετηθούν μπαταρίες ιόντων λιθίου, που έχουν καλύτερα χαρακτηριστικά απόδοσης, μιας και λύθηκαν τα θέματα ασφάλειας που μέχρι σήμερα εμπόδιζαν τη χρήση τους. Για τη μετάδοση χρησιμοποιείται το υπάρχον κιβώτιο, στο οποίο είναι μόνιμα επιλεγμένη η 2η σχέση.
Με αυτονομία περί τα 110 χλμ., το ηλεκτρικό Smart διαθέτει τους ίδιους χώρους με το δικό σας, τα ίδια συστήματα ενεργητικής και παθητικής ασφάλειας, ζυγίζει συνολικά 100 κιλά περισσότερο, αλλά διαθέτει χαμηλότερο κέντρο βάρους.
Δε θα μπορούσε άραγε με μια μεγαλύτερη μπαταρία να έχει καλύτερη αυτονομία; «Πρέπει κάποιος να καταλάβει ότι το ζητούμενο σε ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο δεν είναι η αύξηση της αυτονομίας, γιατί αυτό επιφέρει αύξηση του βάρους και του κόστους» μας λέει ο Πιτ Μος. Στο ερώτημά μας «τι κάνει η εταιρεία για τη δημιουργία υποδομών στις μεγάλες πόλεις, σταθμών φόρτισης δηλαδή, ώστε να διευκολυνθεί η προώθηση των ηλεκτρικών οχημάτων;», η τοποθέτησή του ήταν τυπικά... γερμανική: «Εμείς κατασκευάζουμε το αυτοκίνητο. Αν μια πόλη ενδιαφέρεται να υποδεχθεί αυτοκίνητα μηδενικών ρύπων, ας φτιάξει την υποδομή»...
Με το range anxiety (είναι να μη βρεθεί Έλληνας στην Αγγλία, μετά δύσκολο να το πεις στη μητρική σου γλώσσα...) να μας κατέχει πριν ακόμη καθίσουμε στη θέση του οδηγού, δε σκοπεύαμε να περιπλανιόμαστε χωρίς μπούσουλα σε μια άγνωστη σ’ εμάς πόλη, κι έτσι επιστρατεύσαμε ένα Tom Tom, που θα μας βοηθούσε στην πλοήγηση προς τα αξιοθέατα της πόλης. Μιλώντας για... anxiety συνυπολογίστε το γεγονός ότι έπρεπε να εξοικειωθούμε με την ανάποδη κυκλοφορία και να εντοπίσουμε σημεία για τη φωτογραφική κάλυψη του άρθρου μέσα στο πανδαιμόνιο που επικρατούσε στο κέντρο. Για να δυσκολέψουμε ακόμα περισσότερο τα πράγματα, ξεκινήσαμε την εξόρμησή μας στις 8 το βράδυ, οπότε και θα έπρεπε την περισσότερη ώρα να κινούμαστε με αναμμένα τα φώτα.
Βολευτήκαμε στο εσωτερικό, περιστρέψαμε το διακόπτη, επιλέξαμε το D στον επιλογέα και ξεκινήσαμε για το Big Ben και το London Eye, το μεγάλο τροχό της British Airways που φτιάχτηκε για τον εορτασμό της χιλιετίας. Η απόκριση στο δεξί(;) πεντάλ -είχαμε ήδη αρχίσει να προβληματιζόμαστε σχετικά με το τι είναι δεξί και τι αριστερό- ήταν πολύ καλή, με τα 0-30 μίλια/ώρα (48 χλμ./ώρα) να έρχονται σε 6,5 δλ., επίδοση καλύτερη από της βενζινοκίνητης έκδοσης. Από εκεί και πέρα, η επιτάχυνση ήταν αρκετά χαμηλότερη, με την τελική ταχύτητα να περιορίζεται ηλεκτρονικά στα 96 χλμ./ώρα. Έτσι κι αλλιώς, σπάνια επιτρέπεται να κινηθείς στο κέντρο με περισσότερο από 30 μίλια/ώρα, ένα όριο που έσπευδε το Tom Tom να μας υπενθυμίζει με έναν εκνευριστικό ηλεκτρονικό βόμβο κάθε φορά που το ξεπερνούσαμε.
Και βέβαια δεν τολμήσαμε να προβούμε σε τέτοιου είδους παραβατικές συμπεριφορές σε μια πόλη με χιλιάδες κάμερες παρακολούθησης. Σκεφθείτε μόνο ότι ο Μεγάλος Αδελφός σκανάρει συνεχώς τις πινακίδες όλων των αυτοκινήτων προκειμένου να εντοπίσει κάποιο αυτοκίνητο που κινείται χωρίς να έχει πληρωθεί το τέλος εισόδου του στο κέντρο. Είναι τόσο μεγάλο το κόστος παρακολούθησης, που η πολιτεία δε βγάζει κέρδος από τα συγκεκριμένα τέλη. Μόνο τα πρόστιμα από τους τζαμπατζήδες που εντοπίζει αφήνουν κάτι στην άκρη για μια ώρα ανάγκης...
Έχοντας, πλέον, εξοικειωθεί με την κίνηση στους δρόμους, τα πανύψηλα λονδρέζικα ταξί και τα ακόμα πιο υψηλά διώροφα λεωφορεία τους αλλά και τους ποδηλάτες που... επιτίθενται από παντού, είχαμε την ηρεμία να δώσουμε περισσότερο σημασία και στον τρόπο που οδηγούσαμε. «Το οδηγικό στιλ και η χρήση του συστήματος κλιματισμού-θέρμανσης αποτελούν τις βασικές αιτίες που επιβαρύνουν την κατανάλωση», σύμφωνα με τον Πιτ Μος. «Από εκεί και πέρα, οδηγώντας ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο, εκπαιδεύεσαι να κάνεις οικονομία. Έτσι, όταν περιμένεις στα φανάρια, αντί να πατάς φρένο και να ενεργοποιούνται τα αντίστοιχα φώτα, μπορείς να χρησιμοποιείς το χειρόφρενο. Οι οδηγοί των ηλεκτρικών Smart μαθαίνουν να τα χρησιμοποιούν αποδοτικά, γι’ αυτό και δεν υπάρχουν συμβάντα ακινητοποίησης.»
Γεγονός είναι ότι όσο συχνά κοιτούσαμε τους καθρέφτες, άλλο τόσο συχνά πιάναμε τον εαυτό μας να ελέγχει το όργανο φόρτισης της μπαταρίας, που έχει πάρει τη θέση του στροφόμετρου. Αντίστοιχα, σχεδιάζαμε με μεγαλύτερη ακρίβεια την πορεία μας σε σχέση με την προπορευόμενη κίνηση, κινούμενοι όσο το δυνατό πιο ομαλά, σαν να μεταφέραμε εγκυμονούσα με προβληματική κύηση! Όταν ύστερα από δίωρη περιπλάνηση διαπιστώσαμε ότι είχαμε απολέσει μόνο το 10% της φόρτισης, μας έφυγε ένα μεγάλο μέρος από το... πώς το λέτε εσείς στην Ελλάδα, ε, το anxiety!
Στο επόμενο δίωρο -σχεδόν μέχρι τα μεσάνυχτα- το Smart ed δε χρειάστηκε να καλύψει μεγάλες αποστάσεις, αφού πόζαρε μπροστά στα αξιοθέατα, έμπαινε εμπρός, άλλαζε λίγο θέση, άναβε αυτάρεσκα τα φώτα του για να φωτογραφηθεί και έπεφτε πάλι σε λήθαργο. Το αποτέλεσμα της φωτογράφισης μας άφησε ικανοποιημένους και, επειδή, σύμφωνα με το βιολογικό μας ρολόι, ήταν ήδη 2 το πρωί, επιστρέψαμε στο ξενοδοχείο προκειμένου να γεμίσουμε και τις δικές μας μπαταρίες, οι οποίες πρέπει να βρίσκονταν πολύ κάτω από το 80% της φόρτισης που διατηρούσε ακόμη το Smart όταν το επιστρέψαμε. Το τελευταίο μπήκε και πάλι στην πρίζα, ώστε το επόμενο πρωινό να το πάρουμε «φουλαρισμένο».
Μια τελείως άδεια μπαταρία μπορεί μέσα σε 4 ώρες να γεμίσει κατά 80%, όμως για μια πλήρη φόρτιση απαιτείται ένα 8ωρο. Το ίδιο χρειάζεται ο υπογράφων, αλλά δεν το είχε ...
Το επόμενο πρωινό είχαμε στη διάθεσή μας ακόμα ένα 4ωρο για μια τελευταία εξόρμηση στο κέντρο της πόλης, πριν πάρουμε το δρόμο της επιστροφής. Μπάκιγχαμ, Βουλή των Κοινοτήτων, πλατεία Πικαντίλι και Τραφάλγκαρ αποτελούν από τα πιο αναγνωρίσιμα σύμβολα του Λονδίνου, μαζί με τα... διώροφα λεωφορεία. Κάποια από αυτά διαφημίζουν ότι από κόκκινα γίνονται... πράσινα, μιας και χρησιμοποιούν υβριδική τεχνολογία. Ακόμα και οι παραδοσιακοί Βρετανοί προσαρμόζονται στις απαιτήσεις των καιρών. Μόνο ο προ 30ετίας «κατεψυγμένος» πράκτορας Όστιν Πάουερς ίσως να δυσκολευτεί να αντιληφθεί γιατί αυτό το Smart είναι αθόρυβο. Μπορεί και να μην τον νοιάζει, όσο ο κόσμος θεωρεί ότι είναι «cool». Τουλάχιστον, αυτή είναι η αντίληψη των μέχρι τώρα «κατόχων» του. «Στην αρχή οι περισσότεροι μιλούσαν για αυτό με λογικά επιχειρήματα, ότι δηλαδή είναι πρακτικό, προστατεύει το περιβάλλον κτλ. Έπειτα από 9 μήνες συμβίωσης, όταν περιγράφουν το αυτοκίνητο, λένε ότι είναι “fun”» μας λέει με υπερηφάνεια ο Τομ Μόρισον.
Εμείς, έχοντας μετά βίας συμπληρώσει 9 ώρες συμβίωσης με το Smart ed, δεν μπορούμε παρά να επιχειρηματολογήσουμε με βάση τη λογική. Πρόκειται για ένα αυτοκίνητο ιδιαίτερα ευκολοδήγητο στην πόλη (πολύ πιο προοδευτικό στην επιτάχυνση από το βενζινοκίνητο αδερφάκι του) και σημαντικά φθηνότερο στη χρήση (το ηλεκτρικό μοτέρ δεν απαιτεί συντήρηση, οι μπαταρίες διαρκούν 10 χρόνια και μπορούν να επαναφορτιστούν τουλάχιστον 1.000 φορές, ενώ η συντήρηση αφορά βασικά αλλαγή σε τακάκια και στο φίλτρο του κλιματισμού). Όσο για την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος, υπολογίστε τη σε 1 ευρώ για κάθε πλήρη φόρτιση, περίπου 6 με 7 φορές λιγότερο από το αντίστοιχο κόστος σε βενζίνη. Γι’ αυτό και, άσχετα με τον τρόπο παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας, το ηλεκτρικό Smart και πάλι συμβάλλει στον περιορισμό των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Υπολογίζεται ότι για κάθε 15.000 χλμ. που διανύει ένα Smart ed, υποκαθιστώντας ένα συμβατικό αυτοκίνητο, περιορίζονται περίπου κατά 2,5 τόνοι οι εκπομπές CO2.
Αυτός είναι ο λόγος που το αυτοκίνητο παραγωγής που θα παρουσιαστεί το 2012 έχει ιδιαίτερη αξία. Μένει το κόστος του να είναι λογικό, αλλά και η πολιτεία να προωθήσει τη δημιουργία υποδομών για τη φιλοξενία ανάλογων οχημάτων._ Μ. Σ.
«... όσο συχνά κοιτούσαμε τους καθρέφτες, άλλο τόσο συχνά πιάναμε τον εαυτό μας να ελέγχει το όργανο φόρτισης της μπαταρίας...»
Η χρήση ηλεκτρικών αυτοκινήτων ευνοείται στην πόλη του Λονδίνου. Εδώ το Smart ed ποζάρει δίπλα σε ένα REVAi.
Τη θέση του στροφόμετρου κατέχει τώρα η ένδειξη φόρτισης της μπαταρίας.
Η οδήγηση του αυτοκινήτου δε διαφέρει από εκείνη ενός αυτόματου μοντέλου.
ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΚΙΝΗΤΗΡΑΣ Συνεχούς ρεύματος μόνιμου μαγνήτη
ΙΣΧΥΣ 30kW/41 ίπποι
ΡΟΠΗ 12,7 χλγμ.
ΜΠΑΤΑΡΙΑ Νατρίου-χλωριδίου του νικελίου
0-48 χλμ./ώρα 6,5 δλ.
ΤΕΛΙΚΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ 96 χλμ./ώρα
ΒΑΡΟΣ 854 κιλά
ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ 113 χλμ.
ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ 12kWh/100 χλμ.
ΕΚΠΟΜΠΕΣ 0 γρ./χλμ.